Projekt za darmo do portfolio – kiedy i na jakich warunkach się zgodzić?
Masz niewielkie doświadczenie zawodowe, w efekcie nie jesteś w stanie zbudować porządnego portfolio i pozyskiwać projektów tak, by na nich zarobić? Jednym z rozwiązań wyjścia z zaklętego koła braku portfolio i braku w związku z tym zleceń jest wykonanie kilku projektów za darmo lub za niewielkie wynagrodzenie. Ofert firm i instytucji, które ogłaszają zapotrzebowanie na takich „bezpłatnych” współpracowników jest mnóstwo – jak wybrać taki, który rzeczywiście może przydać ci się w rozwoju Twojej kariery?
Jak wycenić opłacalność darmowego projektu?
Przygotowywanie projektu charytatywnie to nie tylko kwestia tego, że po prostu zdobędziesz realny projekt do portfolio. Jeśli już masz pracować bez wynagrodzenia, to byłoby dobrze, gdyby projekt ten miał szanse pomóc ci dodatkowo – zbudował twój wizerunek, pozwolił ci dotrzeć do komercyjnych klientów, sprawił, że więcej osób zainteresuje się twoja osobą i twoimi dokonaniami. Dlatego nie każdy projekt, do którego zapraszani są twórcy ma jakikolwiek sens z punktu widzenia budowania własnego wizerunku przez twórcę. Co liczy się w takim projekcie?
Grupa docelowa
Kto miałby być odbiorcą przekazu przy którym będziesz pracować? Czy w jakikolwiek sposób jest związany z Twoją grupą docelową? Czy osoby, które będą miały szansę zapoznać się z Twoją pracą mogą w przyszłości przydać ci się do tego, byś zaczął na swoim projekcie zarabiać?
Zasięg dotarcia
Jaki jest przewidywany zasięg kampanii czy projektu. Ile osób się będzie mogło zapoznać z Twoją pracą? Jeśli wiele, to dobrze, ale jeśli twój projekt zobaczy 10-100 osób, to czy możesz z tego wyciągnąć jakikolwiek dodatkowe korzyści poza tym, że projekt włączysz do portfolio?
Co zleceniodawca proponuje w ramach promocji Twojej osoby?
Czy poza tym, że zleceniodawca wykorzysta Twój projekt jest w stanie zapewnić ci jakieś dodatkowe profity? Np. umieścić link do Twojego profilu, strony lub portfolio na swojej stronie? Zapewnić ci określoną ilość poinformowań o tobie w mediach społecznościowych?
Przykładowo, jeśli jesteś grafikiem i dostałeś propozycję zaprojektowania logotypu dla dwóch organizacji non profit, to wybierz tę, która ma lepszy plan marketingowy, wie gdzie się chce promować (i te opcje zgodne są z Twoim targetem zawodowym), zgadza się na umieszczenie linku do twojego portfolio na swojej stronie internetowej i dodatkowo obieca ci kilka wpisów na temat twojego portfolio na swoim fan page oraz pozytywny komentarz dla ciebie w serwisie społecznościowych i na twoim fan page lub stronie internetowej.
Autorskie prawa majątkowe i osobiste
Jako twórca projektu graficznego, tekstu, zdjęć, scenariusza, rysunku itd. masz prawa autorskie do swojego projektu. Prawo polskie wyróżnia (m.in.) jego dwa rodzaje – prawa autorskie majątkowe oraz prawa autorskie osobiste (Ustawa o prawie autorskim z 4 lutego 1994 r. tekst jednolity z 2006 r.). Prawa autorskie osobiste są niezbywalne – nie można się ich zrzec (zawsze to ty będziesz autorem), ale można zgodzić się na publikację bez podania autora. Prawa autorskie majątkowe są zbywalne – czyli możesz przekazać je i ktoś na twojej pracy (po przekazaniu praw) może zarobić. Przykładowo, masz do wykonania zestaw fotografii w ramach projektu, przekazujesz prawa autorskie majątkowe – twoje zdjęcia lądują na stocku i osoba (firma), której przekazałeś prawa, zarabia na ich odsprzedaży.
W przypadku przygotowania projektu za darmo, zrzeczenie się (przekazanie) praw autorskich majątkowych oznacza, że jeśli z jakichś powodów projekt osiągnie komercyjny sukces, ty nie będzie mógł dochodzić zapłaty od zleceniodawcy. Zgoda na wykonywanie praw autorskich osobistych bez podania nazwiska twórcy oznacza, że mimo tego, że wykonałeś projekt, twoje nazwisko nigdzie nie będzie figurować. Oczywiście możesz włączyć taką pracę do portfolio, ale de facto nie masz żadnego dowodu na to, że to rzeczywiście twoje dzieło (nie mówiąc już o tym, że nawet jsli ktoś Twoją prace zobaczy, to nie będzie wiedział, to jest jej autorem).
Kiedy nigdy nie pracować za darmo?
- Kiedy już jesteś profesjonalistą (i przynajmniej kilka razy udało ci się zarobić na tym co zrobiłeś) – zdewaluujesz swoją pracę (chyba, że już masz niezłą pozycję a projekt jest charytatywny w kontekście szczytności celu),
- Kiedy projekt w którym miałbyś wziąć udział jest komercyjny (ktoś zamierza na tym zarobić lub zarabia, ale tobie zapłacić nie chce).
- Kiedy projekt w którym miałbyś uczestniczyć służy personalnej promocji określonej osoby (np. polityka) lub firmy (nawet jeśli sam projekt należy do tzw. działalności CSR i jest w teorii charytatywny – w takiej sytuacji i tak przyczyniasz się do promocji czyjegoś wizerunku).
- Kiedy zleceniodawca chce prezentować twoją pracę bez zachowania autorskich praw osobistych (czyli np. nie podpisując cię jako twórcy).
- Kiedy zleceniodawca chce byś przekazał majątkowe prawa autorskie do projektu (bo istnieje szansa, że ma nadzieję ten projekt sprzedać i w efekcie zarobić na nim, bez uwzględniania cię w wynagrodzeniu).
- Kiedy zleceniodawca obiecuje ci „przyszłe zyski” – po pierwsze zyski mogą nie nadejść, po drugie jeśli nie jesteś członkiem zespołu i nie masz wglądu w rozliczenia finansowe, skąd będziesz wiedział, jak wysokie są owe zyski? Prywatna firma nie ma obowiązku udostępniać ci takich informacji.
fot.:picjumbo.com/
