Jak „załatwić” staż absolwencki z Urzędu Pracy?

W ramach umożliwienia zdobycia doświadczenia zawodowego absolwentom oraz abiturientom Urzędy Pracy w Polsce organizują tzw. staże absolwenckie. W ramach takiego stażu,  osoba bezrobotna może zdobyć 3 miesięczne, półroczne bądź roczne doświadczenie zawodowe. W jaki sposób starać się o staż z Urzędu Pracy? Jak zdobyć staż tak, byśmy mogli rzeczywiście się czegoś nauczyć i jakie prawa ma osoba na stażu?

Jakie warunki trzeba spełnić aby móc ubiegać się o staż absolwencki?

• rejestracja jako osoba bezrobotna
• ukończenie studiów wyższych i wiek nie wyższy niż 26 lat (przy studiach dziennych, przy studiach zaocznych istnieje dodatkowy warunek: absolwent nie mógł być zatrudniony przez ostatni rok studiów – w oparciu o umowę o pracę)
• nie więcej niż rok od ukończeniu studiów (liczonych od daty na dyplomie) – ten haczyk często pozbawia prawa do stażu osoby, które nadgorliwie broniły się zbyt wcześnie – np. w czerwcu.
• ukończenie szkoły ponadgimnazjalnej i wiek nie wyższy niż 25 lat

Co daje staż?

• wynagrodzenie w formie stypendium (wprawdzie niskie, ale lepszy rydz niż nic)
• możliwość zdobycia doświadczenia zawodowego
• możliwość „przetestowania” kandydata na przyszłego pracownika
• okres liczący się do stażu pracy zarówno pod względem długości urlopu jak i świadczeń emerytalnych
• ubezpieczenie zdrowotne (nadal bowiem jesteśmy zarejestrowani jako bezrobotni, ale nie musimy zgłaszać się co chwilę do Urzędu Pracy – za to musimy pracować)

Miejsce zamieszkania stażysty

Staże absolwenckie to umowa między stażystą a starostą – nie jest to więc nawiązanie stosunku pracy z pracodawcą. W rozumieniu Kodeksu Pracy nie jest to zatrudnienie, a osoba stażująca formalnie przez czas trwania stażu pozostaje osobą bezrobotną. Tu więc przechodzimy do kwestii zameldowania, realnego zamieszkania stażysty oraz miejsca, w którym będzie odbywał staż.

Staże absolwenckie organizowane są przez wszystkie Urzędy Pracy w całym kraju. Tak jak w przypadku zarejestrowania się jako osoba bezrobotna, tak i tu jest rejonizacja uzależniona od meldunku. O staż można się więc starać w Urzędzie Pracy w miejscu zameldowania. Jeśli więc przyjechałeś np. z Suwałk do Wrocławia na studia i po studiach chcesz zostać we Wrocławiu, to o staż musisz ubiegać się i tak w Urzędzie Pracy w Suwałkach, jeśli we Wrocławiu nie masz meldunku. na szczęście staż nie musi być realizowany tam, gdzie jesteśmy zameldowani – kilku wycieczek do rodzimego Urzędu Pracy jednak nie da się uniknąć.

Poszukiwanie pracodawcy

Na staż można zgłosić się do Urzędu Pracy nie posiadając pracodawcy, który zgodziłby się na przyjęcie pracownika – ta metoda nie jest jednak dobra, bowiem niekoniecznie trafimy tam, gdzie będziemy mogli rzeczywiście nabyć praktycznych umiejętności. Znacznie bezpieczniej i efektywniej jest znaleźć pracodawcę, który zgodzi się przyjąć nas na staż, a następnie udać się z papierami do Urzędu Pracy. Na wniosku wpisany jest wtedy zakład pracy, który proponuje określoną osobę. Wybierając pracodawcę, nie tylko wiemy gdzie trafimy i co będziemy robić, ale również sama procedura przyznania stażu trwa krócej, bowiem Urząd Pracy nie musi szukać nam firmy, która nas przyjmie.

Pracodawcy dość chętnie przyjmują na staż absolwencki, nie ponoszą bowiem żadnych kosztów zatrudnienia pracownika, który choć bez doświadczenia, może wnieść do firmy wartość – zwłaszcza jeśli staż trwa dłużej niż trzy miesiące. Warto zatem, decydując się na staż absolwencki wysyłać aplikacje do firm w których chcielibyśmy stażować,  od razu umieszczając w treści maila lub liście motywacyjnym informacje na temat tego, że warunki dla stażysty są spełnione, a pieniądze w Urzędzie Pracy jeszcze są – zatem staż jest możliwy. To może przyspieszyć decyzję firmy lub nawet spowodować, że pomysł o tym, by przyjąć osobę na staż zaświta w głowie osoby czytającej CV.

Wnioski, które składa się w urzędzie pracy dostępne są w 90% przypadków na stronach internetowych Urzędu Pracy, który przynależy do miejsca zamieszkania potencjalnego stażysty. Wystarczy wniosek ściągnąć z Internetu i poprosić o jego wypełnienie zakład pracy, który zgodził się nas przyjąć na staż. Mimo iż teoretycznie obowiązują takie same zasady, w różnych Urzędach Pracy wnioski różnią się od siebie – najlepiej więc wypełnić ten, który do danego Urzędu przynależy. Różnice, choć drobne (np. w niektórych urzędach trzeba podać średnie zatrudnienie w firmie z ostatniego półrocza, a w niektórych stan na dzień wypełniania wniosku) mogą zadecydować o tym, że staż nie zostanie przyznany.

Ile trwa załatwianie stażu?

Od momentu złożenia wniosku do jego rozpatrzenia teoretycznie mijają dwa tygodnie. Teoretycznie, bo w praktyce na przesłanie wszystkich dokumentów, wykonanie badań lekarskich i otrzymanie daty rozpoczęcia stażu można czekać nawet miesiąc.

Ile trwa sam staż?

Staż można otrzymać na okres od 3 miesięcy do roku. Zasada jest taka, że im bardziej konkurencyjny rynek pracy (mniejsze bezrobocie), tym krótsze staże – zatem małe są szanse na roczny staż w Krakowie czy Warszawie, a całkiem spore w Rzeszowie czy Białymstoku. Jeśli stażysta zdecyduje się na krótszy okres stażu – np. na trzy miesiące, zawsze może pod koniec okresu stażowego wystosować do UP pismo, w którym stażysta wnosi o przedłużenie stażu – jeśli są jeszcze pieniądze, zwykle staż zostaje przydzielony, zwłaszcza jeśli firma zagwarantuje zatrudnienie stażysty. Ta gwarancja jest wolicjonalna, czyli tak naprawdę Urząd Pracy nie może przymusić pracodawcy do zatrudnienia stażysty, firmy więc chętnie przystają na ten sposób, nawet jeśli w rzeczywistości nie zamierzają zatrudnić stażysty.

Program stażu

Każdy staż ma swój program, który wypełniający wniosek pracownik firmy wpisuje w odpowiednie rubryki. Warto zadbać, by znajdowały się tam realne zadania, bowiem później, w oparciu o te właśnie umiejętności, Urząd Pracy będzie szukał byłemu stażyście pracy.

Jak zakończyć staż?

Staż zakończony wygasa sam. Konieczna jest jednak końcowa wizyta w Urzędzie Pracy, wypełnienie stosu papierków zarówno przez stażystę jak i pracodawcę oraz opiekuna stażu (którego wyznacza się już na etapie składania wniosku. Pracodawca nie może zakończyć stażu przed terminem – chyba że stażysta w ciężki sposób narusza regulamin pracy (np. wcale nie przychodzi, nie wykonuje obowiązków, przychodzi pijany itd). Wtedy jednak, stażysta zobowiązany jest zwrócić pieniądze, które w ramach stażowego stypendium otrzymał. Podobnie stanie się, jeśli stażysta uzna że nie podoba mu się w firmie i chce zrezygnować – dlatego dobrze z pełną świadomością wybrać firmę, by potem nie żałować tego, że trzeba w niej pracować przez pół roku. Jedyną opcją na zakończenie stażu wcześniej i nie zwracanie stypendium jest uzyskanie zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę – jeśli ktoś nas zatrudni, staż kończy się, bo tracimy status osoby bezrobotnej. (A w Urzędzie Pracy wzrastają statystyki efektywności programu).

Prawa i obowiązki stażysty

Poza wynagrodzeniem, które wynosi 140% wartości zasiłku dla bezrobotnych (czyli obecnie około 770 zł), stażysta ma prawo do dwóch dni  urlopu miesięcznie (to nieco więcej niż przysługiwać mu będzie po podjęciu standardowej pracy na umowę). Stażysta objęty jest również ubezpieczeniem społecznym, przez co może bez problemów korzystać z państwowej służby zdrowia. Czas stażu liczy się zarówno do okresu urlopowego, jak i okresów składkowych (do emerytury).

Staż traktowany jest przez Urząd Pracy – w kwestii obowiązków względem firmy, która przyjęła nas na staż – jak normalna praca – czyli stażysta nie może po prostu nie przyjść do pracy (poza dniami urlopu). Pracodawca ma wtedy prawo wypowiedzieć umowę o staż, a stażysta będzie musiał zwrócić wypłacone mu przez urząd pieniądze. Jedyna możliwość zerwania przez stażystę umowy stażowej to otrzymanie pracy.

Staż a urlop wychowawczy
Ze względu na to iż staż absolwencki nie jest umową o pracę, stażysta nie zyskuje prawa do urlopu wychowawczego. Jeśli jednak stażysta po zakończeniu stażu zostanie zatrudniony w oparciu o umowę o pracę, okres stażu wlicza się do okresu uprawniającego do urlopu wychowawczego.

Możliwe problemy przy próbie dostania się na staż absolwencki:

• Wybrana firma nie realizuje staży – tu niewiele zdziałamy. Można oczywiście próbować przekonywać firmę, że po pierwsze nic jej to nie kosztuje, po drugie zaś nie mają obowiązku zatrudniać nas po stażu. Jeśli jednak firma jest na nie, nic nie zrobimy.
• Brak środków finansowych na zorganizowanie stażu w Urzędzie Pracy – budżet na staże określany jest z reguły na początku roku. Zatem im wcześniej w ramach roku kalendarzowego staramy się o staż, tym większe szanse, że go otrzymamy. W zależności od regionu, pieniądze kończą się w różnych okresach – są miasta w których w tym roku staże nadal są możliwe, a są i takie, w których od czerwca nie ma pieniędzy. Zanim poprosicie firmę o umożliwienie realizacji stażu absolwenckiego, zawsze zadzwońcie najpierw do urzędu i spytajcie, czy pieniądze jeszcze są (a jeśli nie ma, to kiedy będą – niekiedy, przy dużym zainteresowaniu, w okolicach września pojawiają się nowe środki).
• Brak kompetencji u urzędnika w Urzędzie Pracy – niekiedy problemem są o dziwo nie przepisy czy pieniądze, lecz niekompetencja Urzędu Pracy. Zdarza się, że osobom chcącym skorzystać ze stażu, które zameldowane są w innej miejscowości niż siedziba firmy, w której chcą realizować staż, Urząd Pracy (a raczej pracujący w nim urzędnik) odmawia, twierdząc, że staż można realizować jedynie w miejscu w którym się jest zameldowanym. Nie jest to prawdą. W takiej sytuacji zawsze warto poprosić o udokumentowanie tej tezy odpowiednim przepisem. Jeśli nie uda się nic tym wskórać, można poprosić o pomoc firmę, w której ubiegacie się o staż – często szef, czy kadrowa, będą mieli większą siłę przebicia niż „zwykły absolwent”. Wprawdzie swego czasu np. w Szczecinie preferencje do uzyskania stażu mieli mieszkańcy Szczecina ubiegający się o staż w Szczecinie, ale tez przepis ten widniał wyraźnie w regulaminie staży absolwenckich na stronie Urzędu Pracy – zatem to nie wy powinniście udowadniać, że możecie dostać staż w innym mieście, ale to wam powinni udowodnić, że nie możecie.
• Chęć przetestowania kandydata na staż przed jego rozpoczęciem – niektóre firmy, zanim zdecydują się na rozpoczęcie współpracy na zasadzie stażu, chcą móc sprawdzić, czy wybrana osoba poradzi sobie na danym stanowisku i będzie efektywnie pracować i zdobywać wiedzę. Dlatego, zanim firma podpisze wniosek, zaprasza kandydata na praktyki bezpłatne lub krótki płatny okres stażu. Taka decyzja podyktowana jest tym, że decydując się na przyjęcie stażysty, firma praktycznie traci możliwość zrezygnowania ze stażysty i przyjęcia w to miejsce innej osoby. Jeśli więc na staż przyjdzie osoba, która nie nadaje się do danej pracy, to firma nie tylko marnuje trzy miesiące, w trakcie których kto inny mógłby być bardziej efektywnym stażystą ale również ryzykuje to, że stażysta będzie rozbijał pracę zespołu.

Jeśli ktoś z naszych czytelników stażował, podzielcie się z nami nformacją czy było warto!