Urlop wypoczynkowy a rozwiązanie stosunku pracy

Pracownicy, którym ustaje stosunek pracy na mocy wypowiedzenia umowy o pracę lub porozumienia stron często nie wiedzą, jak mają potraktować urlop wypoczynkowy w okresie wypowiedzenia, który im się należy. Jak go obliczyć i kiedy należy się nam ekwiwalent?

Rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem może mieć formę:

• wypowiedzenia ze strony pracodawcy
• wypowiedzenia ze strony pracownika

Zasadę udzielania urlopów w takich przypadkach reguluje Kodeks pracy w artykule 167¹. Stanowi on, że w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest zobowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca mu go udzieli. Pracodawca udziela pracownikowi urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia bez wniosku urlopowego, a nawet bez zgody zatrudnionego.

W obu przypadkach pracownika obowiązuje okres wypowiedzenia wynikający ze stażu pracy. Pracodawca musi też dopełnić wszystkich formalności urlopowych, które wynikają ze stosunku pracy.

W okresie wypowiedzenia mogą zostać wykorzystane nie tylko urlopy bieżące, ale również urlopy zaległe. Urlopy bieżące przysługują pracownikowi w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego w danym roku kalendarzowym.

Rozliczenie niewykorzystanego urlopu może nastąpić również w drodze wypłacenia ekwiwalentu. Do kompetencji pracodawcy należy wybór, czy za niewykorzystany urlop przed upływem terminu wypowiedzenia udzieli pracownikowi dni wolnych, czy wypłaci mu ekwiwalent pieniężny. Możliwe jest także połączenie obu form uregulowania urlopu.

W jaki sposób pracownik może wykorzystać urlop i jakie prawa mu przysługują? Zastanówmy się nad tym na przykładach najczęściej zadawanych przez pracowników pytań:

Czy to pracownik decyduje, kiedy wykorzysta urlop wypoczynkowy na wypowiedzeniu?

Nie, o tym decyduje pracodawca. Pracownik może poprosić pracodawcę o udzielenie mu urlopu we wskazanym terminie, ale pracodawca wcale nie musi się na to zgadzać- to do niego należy decyzja kiedy (i czy) pracownikowi zostanie udzielony urlop. Oczywiście, jeśli pracownik nie dostanie urlopu w okresie wypowiedzenia przysługuje mu ekwiwalent (czyli rozliczenie finansowe urlopu).

Czy mogę nie iść na urlop tylko dostać ekwiwalent?

W czasie wypowiedzenia pracodawca wskazuje termin realizacji urlopu wypoczynkowego pracownika, jaki mu przysługuje. Dlatego też to pracodawca musi zadecydować o tym, czy dopuści do sytuacji, w której będzie musiał wypłacić pracownikowi ekwiwalent. Jeśli nie zechce tego zrobić i woli, by pracownik np. zakończył pracę wcześniej, a koniec wypowiedzenia spędził na urlopie, może to zrobić i pracownik nie jest w stanie przymusić pracodawcy do tego, by nie iść na urlop i dostać ekwiwalent.

Czy mogę przenieść urlop do nowego pracodawcy?

Teoretycznie takie porozumienie między pracodawcami jest możliwe. W praktyce jednak rzadko się zdarza. Głównie ze względu na to, że to poprzedni pracodawca musi rozliczyć się z urlopu i jeśli kolejny pracodawca nie weźmie na siebie zobowiązania urlopowego, to poprzedni pracodawca będzie musiał wypłacić pracownikowi ekwiwalent. Pracodawcy z reguły nie chcą podejmować takiego ryzyka i na przeniesienie urlopu się nie zgadzają.

Czy mogę wykorzystać cały przysługujący mi urlop za dany rok, jeśli zwalniam się przed jego końcem?

W praktyce taka sytuacja mogłaby wyglądać tak: pracownik 20 lutego składa wypowiedzenie z miesięcznym okresem wypowiedzenia (czyli rozwiązanie stosunku pracy będzie miało miejsce 31 marca). Ponieważ ma 11 lat stażu pracy, a u pracodawcy przepracował dwa lata, mógłby w lutym poprosić o 26 dni urlopu do wykorzystania naraz. Jeśli jednak pracownik jest w okresie wypowiedzenia, przysługujący urlop naliczany jest proporcjonalnie do przepracowanego w danym roku czasu, z zaokrągleniem w górę. Czyli w naszym przypadku, pracownik ma do dyspozycji 26 dni urlopu/ 12 miesięcy x 3 miesiące = 6,5 dnia (czyli zaokrąglając 7 dni). W interesie pracodawcy jest udzielić pracownikowi jedynie tych 7 dni urlopu a nie finansować całych 26 dni. Tak więc, choć sytuacja, w której pracodawca zgadza się na wykorzystanie rocznego urlopu na wypowiedzeniu jest prawnie możliwa, w praktyce pracodawca na takie rozwiązanie się nie zgodzi, bo traci na tym finansowo.
Wyżej opisane reguły dotyczą tylko wykorzystania urlopów w przypadku rozwiązania stosunku pracy w drodze wypowiedzenia umowy. Przez wypowiedzenie umowy o pracę należy rozumieć takie oświadczenie woli pracownika lub pracodawcy, które ma na celu rozwiązanie stosunku pracy po upływie okresu wypowiedzenia.
Artykuł 167¹ nie ma zatem zastosowania do rozwiązania umowy na mocy porozumienia stron, do rozwiązania umowy z upływem czasu, na który została zawarta lub z dniem zakończenia pracy, dla wykonania których umowa była nawiązana ani do wygaśnięcia stosunku pracy.

Na podstawie: Rafał Krzemiński, Urlop w okresie wypowiedzenia, kadry.infor.pl