Ergofobia – co to takiego?

Kołatanie serca, zimne poty, poczucie obezwładniającego lęku zawsze wtedy, kiedy pojawiają się myśli o pracy? To nie lenistwo! Jeśli odczuwasz takie objawy są szanse, że cierpisz na ergofobię czyli lęk przed pracą.

Co to jest ergofobia?

Fobia jest nerwicowym zaburzeniem, którego głównym objawem jest odczuwanie lęku przed określoną sytuacją lub zjawiskiem. Szacuje się, że około 11% osób choruje na fobię, przy czym to, czego się boimy może być bardzo różne. Najczęstsze fobie dotyczą wysokości, przestrzeni, głębokości, zamknięcia czy ciemności. Sporą grupą fobii są też zaburzenia lękowe wobec określonych zjawisk – typu pająki, psy czy koty. Można bać się nawet telefonów komórkowych (nomofobia). Ergofobia, czyli lęk przed pracą należy do grupy fobii społecznych, czyli związanych z funkcjonowaniem w społeczeństwie. Cierpi na nią około 0,5% osób i jest ona w stanie niemalże całkowicie uniemożliwić normalne, zdrowe funkcjonowanie.

Jak można bać się pracy?

Takie pytanie najczęściej zadają osoby, które po raz pierwszy słyszą o ergofobii. Otóż można. Ergofobia jest odmianą ergazjofobii – czyli lęku przed braniem odpowiedzialności. Obarczona tym lękiem osoba nie jest w stanie podjąć samodzielnie decyzji, które wiążą się z wzięciem odpowiedzialności za siebie czy innych. Jeśli taką odpowiedzialność musi wziąć doświadcza ogromnego lęku, który objawia się nie tylko na poziomie psychologicznym (przerażenie, pogorszenie samopoczucia, obniżenie nastroju), ale również na poziomie fizycznym (przyspieszone tętno, potliwość, kołatanie serca, płytki oddech, duszności, nudności lub biegunka itd.). Ergofobia koncentruje się na pracy zawodowej. Osoba chora w sytuacji, w której ma mieć kontakt ze środowiskiem pracy doświadcza objawów fobii – co nie tylko utrudnia jej życie, ale również powoduje, że nie jest w stanie efektywnie wykonywać swoich obowiązków.

Diagnoza ergofobii

Cechą charakterystyczną wszystkich fobii jest ustąpienie objawów w sytuacji, w której nie ma wywołującego lęk bodźca. Czyli jeśli osoba z ergofobią nie pracuje i o pracy nie myśli, czuje się całkowicie dobrze. Niestety konieczność pójścia do pracy wywołuje lęk i wszystkie jego symptomy. Dlatego też u osób pracujących, ergofobia nasila się już w niedzielę (kiedy pojawia się myśl o pójściu do pracy) a ustępuje w piątek czy przed wakacjami i świętami. Znaczną poprawę nastroju widać też po wyjściu z biura.

Ergofobia może mieć różne nasilenie. U osób z lekką ergofobią objawiać będzie się podwyższonym stresem i lękiem wtedy, kiedy są w pracy i kontaktują się ze współpracownikami lub szefem bądź wykonują służbowe obowiązki (mimo tego, osoby te są w stanie pracować). Silna ergofobia nie pozwala na podjęcie pracy – gdyż nawet przy próbie jej szukania i przeglądania ogłoszeń rekrutacyjnych pojawia się lęk w związku z przewidywaną pracą. Lęk przed pracą zawsze upośledza rozwój kariery zawodowej – nawet osoba z lekką fobią nie będzie w stanie tak dobrze wykonywać obowiązków jak osoba zdrowa. Poza tym, ergofobia wpływa też na inne sfery życia, a jest to związane z oczekiwaniami społecznymi wobec osób dorosłych. Osobie z lękiem przed pracą ciężej się wyprowadzić z domu (bo nie ma na to środków), znaleźć partnera i założyć rodzinę, a przez otoczenie postrzegana jest jako nieudacznik życiowy lub leń.

Ergofobia najczęściej dotyka osoby, które w okresie szkolnym cierpiały na fobię szkolną – jest niejako przedłużeniem fobii szkolnej na okres dorosłości.

Jak leczyć ergofobię?

Jak każda inna fobia, ergofobia wymaga specjalistycznego leczenia. Sama nie przejdzie (choć jej objawy mogą łagodnieć w określonych sytuacjach – np. osoba z lękiem przed pracą znajdzie pracę, w której będzie mogła ograniczyć kontakty ze współpracownikami i szefem – np. pracując w domu, w bezpiecznym otoczeniu). Mimo łagodniejszych objawów, fobia powinna być leczona, by umożliwić osobie chorej w pełni sprawne funkcjonowanie.

Ergofobię leczyć można za pomocą psychoterapii i farmakoterapii – najczęściej stosuje się połączenie obu metod. W ramach farmakoterapii, chory otrzymuje leki obniżające napięcie i lęk. Stosuje się je najczęściej przez kilka miesięcy i wraca do nich w przypadku nawrotu choroby. W przypadku odczuwania napadów lękowych stosuje się też środki doraźne, które redukują je w momencie pojawienia się. Psychoterapia skoncentrowana jest przede wszystkim na znalezieniu źródeł lęku oraz na tzw. desensytyzacji, czyli przyzwyczajeniu osoby chorej do bodźca po to, by wygasić związany z nim lęk. Pomagają również techniki relaksacyjne.

Skutki ergofobii

Poza problemami ze znalezieniem i utrzymaniem pracy, ergofobia ma również skutki natury:

• psychologicznej – zmniejszenie pewności siebie, utrata poczucia własnej wartości, stany depresyjne
• społecznej – postrzeganie osoby jako pasożyta, lenia, osoby niedostosowanej, która nie chce pracować. W szerszej perspektywie może to owocować izolacją społeczną. Bywa też tak, że to osoby z ergofobią odczuwając spory wstyd w związku z tym, że nie mają pracy odsuwają się od innych i izolują.
• fizycznej – długotrwały stres i stany lękowe prowadzi do pojawienia się stresu chronicznego, a ten w konsekwencji problemów z układem krwionośnym, pokarmowym (wrzody, refluks), bólem głowy itd.

Co zrobić jeśli podejrzewasz u siebie ergofobię? Najlepiej zgłosić się do poradni zdrowia psychicznego i umówić na wizytę z psychologiem bądź psychiatrą. Oni mają największe kompetencje do tego, by stwierdzić czy twój lęk wymaga leczenia.