Weksle in blanco przy zatrudnieniu

Coraz częściej osoby szukające pracy stają przed trudną decyzją – czy podpisać weksel in blanco, którym pracodawca pragnie się zabezpieczyć, by otrzymać pracę? Co zrobić, jeśli otrzymamy propozycję podpisu weksla i co na to prawo?

Weksel in blanco to papier wartościowy, który jest nieuzupełniony w chwili wystawiania. Zobowiązuje on osobę na którą jest wystawiany do zapłaty kwoty pieniędzy na rzecz właściciela weksla. Kwota ta nie jest ustalona wcześniej.

Pracodawcy próbują ostatnimi czasy stosować weksle in blanco w trakcie zatrudniania pracowników. Ma to być zabezpieczenie pracodawcy na wypadek tego, że pracownik np. po szkoleniu zrezygnuje z pracy bądź odejdzie z pracy zanim koszty poniesione na szkolenie zostaną odpracowane. Tłumaczeniem powodów wystawienia weksla in blanco z perspektywy pracodawcy jest też kwestia zabezpieczenia kosztów materiałów przekazywanych pracownikom czy nawet informacji ważnych z biznesowego punktu widzenia firmy. Bardzo często konieczność podpisania weksla in blanco jest kartą przetargową zatrudnienia – mówiąc wprost, pracodawca jasno komunikuje kandydatowi do pracy, że jeśli ten nie podpisze weksla, to pracy nie dostanie.

Ze względu na to, iż weksel in blanco nie ma wpisanej kwoty zobowiązania, pracodawca może w zasadzie wpisać dowolną kwotę, a jego pracownik automatycznie staje się dłużnikiem. Dlatego też pracodawcy często stosują dodatkowo tzw. deklarację wekslową, w której określają warunki pod jakimi będą wypełniać weksel. Przykładowo deklaracja zawiera informacje, że pracodawca uzupełni weksel na kwotę 5000 zł w przypadku, w którym pracownik odejdzie przed upływem 6 miesięcy z pracy. Taka deklaracja nie anuluje jednak zawyżonej kwoty automatycznie (czyli jeśli pracodawca mimo kwoty 5000zł wpisze w weksel kwotę 8000 zł, to deklaracja pomoże jedynie dochodzić swoich praw i udowadniać sądownie, że weksel został wypełniony niezgodnie z porozumieniem). Deklaracje wekslowe są przez pracodawców wykorzystywane by wyjaśnić pracownikom warunki wypełnienia weksla i przekonać ich, że jego podpisanie jest dla nich bezpieczne. Niestety nie jest. Nie można tak po prostu uznać, że weksla się nie zapłaci – nawet jeśli pracodawca wypełni go niezgodnie z umową. Jeśli tak się stanie czeka nas długi i żmudny proces sądowy – dopiero ten pozwoli uniknąć konieczności zapłaty.

Weksel in blanco jest przez pracodawców często stosowany jako straszak – sposób na zmuszenie pracownika do wykonania określonych czynności. Pracodawcy wykorzystują fakt braku znajomości prawa przez pracowników i starają się szantażować ich wekslem in blanco („Jeśli odejdziesz, to będziesz musiał zapłacić mi kwotę X”)

Czy podpisywać weksel jeśli dostaniemy taką propozycję?

Zdecydowanie nie. Jest to zbyt ryzykowne działanie. Wprawdzie wyrok Sądu Najwyższego z 2011 roku uznał, że weksle nie mogą być sposobem na zabezpieczenie roszczeń pracodawcy wobec pracownika według Kodeksu Pracy, ale konieczność walki sądowej powinna być dla nas skutecznym odstraszeniem.